Chartered : building Amsterdam

Bij Chartered bouw je gebouwen, probeer je ze uit te breiden tot een groot netwerk en je wilt natuurlijk de meeste aandelen bezitten. De speler met het meeste geld wint uiteindelijk het spel.

Het speelbord van deze nieuwe editie bestaat uit vier losse delen die samen op tafel worden gelegd. In de spelregels wordt een eerste opstelling voorgesteld, en op de laatste pagina staan enkele varianten. Ervaren spelers zullen waarschijnlijk graag hun eigen speelborden ontwerpen, wat de herspeelbaarheid van het spel ten goede komt.

Opvallend is dat het speelbord niet langer smalle straatjes langs de grachten bevat, maar een groot open veld, onderbroken door een haven, parken, pleinen en andere gebouwen. 

Tijdens een beurt heeft een speler drie mogelijke acties:

• Gebouwkaarten kopen
• Een gebouwkaart spelen (en daarmee een pakhuis op het bord bouwen)
• Aandelen verkopen

Gebouwkaarten kopen

De eerste mogelijke actie spreekt voor zich. Als een speler nieuwe percelen wil verwerven, kan hij dit doen door €50 te betalen en 2 van de 5 open kaarten uit de markt te kopen (of een gesloten gebouwkaart te nemen). Voor €100 kan de speler ook de hele markt verversen en vervolgens een keuze maken.

Neemt een speler een verdiepingskaart uit de markt, dan mag hij slechts 1 kaart nemen in plaats van 2. Er geldt een limiet van 15 gebouwkaarten op hand. 

Aandelen verkopen

De derde actie, die spelers meestal liever vermijden, maar soms noodzakelijk is, is het verkopen van aandelen. Als een speler tijdens zijn beurt geen percelen kan kopen of pakhuizen kan bouwen, kan dit een laatste redmiddel zijn. De speler verkoopt één of meerdere aandelen naar keuze en gebruikt de opbrengst om nieuwe gebouwkaarten te kopen, zodat hij verder kan spelen in de volgende beurt.

Een gebouwkaart spelen

De meest ingrijpende actie met meerdere effecten op het spelverloop is het spelen van een gebouwkaart.

Wanneer een speler een gebouwkaart uit zijn hand speelt, mag hij een nieuw pakhuis bouwen op het perceel dat op de kaart staat aangegeven. Staat dit pakhuis los van andere gebouwen, dan gebeurt er verder niets.

Het vergt altijd even zoeken op het speelbord om het juiste perceel te vinden. In de nieuwste editie is aangegeven in welk van de 4 districten het perceel zich bevindt, met symbolen en kleuren als extra hulp. De velden lopen van A1 tot F6, al kan het even wennen zijn als de borden tijdens het spel gedraaid liggen.

Een bedrijf oprichten

Wanneer een nieuw pakhuis wordt geplaatst en daarmee twee of meer losse pakhuizen met elkaar verbindt, ontstaat een nieuw bedrijf. Dit mag zowel horizontaal, verticaal als diagonaal. De actieve speler richt dan officieel een bedrijf op. Hiervoor wordt direct een beschikbaar hoofdkantoor gekozen, dat op de gebouwen wordt geplaatst om aan te geven dat deze groep pakhuizen nu bij hetzelfde bedrijf hoort. Een speler kan ook een nieuw bedrijf starten door direct 2 kaarten uit zijn hand te spelen. Deze kaarten moeten dan naast elkaar liggen en samen een nieuw bedrijf vormen. Dit helpt het spel sneller op gang te brengen, maar levert de speler verder geen extra voordelen op.

Wel blijft de afstandsregel van kracht: er moet altijd minimaal 2 velden ruimte blijven rond een bedrijf, zodat bedrijven niet direct in de volgende ronde met elkaar kunnen fuseren.

De actieve speler mag meteen twee aandelen kopen tegen de actuele waarde van het bedrijf. Als het bedrijf bijvoorbeeld uit 2 pakhuizen bestaat, kosten de aandelen €20 per stuk. 

Twee belangrijke zaken aan het einde van een bouwactie:

• De speler ontvangt inkomsten op basis van de waarde van het nieuw gebouwde pakhuis. Dit kan gebeuren bij het oprichten van een klein bedrijf, maar ook bij uitbreidingen of fusies.
• De actieve speler mag tot twee andere aandelen verhandelen. Dit kan zowel kopen als verkopen zijn van bedrijven die actief op het speelbord aanwezig zijn. Houd er rekening mee dat de minimale handelswaarde van een aandeel altijd €50 bedraagt.

Een bedrijf kan uiteraard ook groeien door een nieuw pakhuis direct naast een bestaand bedrijf te plaatsen. Hierdoor stijgt de waarde van het bedrijf met €10. De speler die deze uitbreiding uitvoert, ontvangt direct een uitbetaling ter hoogte van de nieuwe bedrijfswaarde.

Sommige gebouwkaarten stellen spelers in staat om een verdieping toe te voegen in plaats van een nieuw pakhuis op de grond. Als een speler ervoor kiest om een bestaand bedrijf verticaal uit te breiden, moet hij dit doen op de juiste hoogte zoals aangegeven op de kaart. De eerste verdieping wordt beschouwd als de tweede bouwlaag, wat betekent dat er direct een extra laag bovenop kan worden gebouwd.

Verdiepingen verhogen de bedrijfswaarde aanzienlijk. Een tweede verdieping voegt €20 toe, een derde verdieping €30 en een vierde verdieping €40. Hierdoor kan de waarde van een bedrijf snel stijgen, aangezien uitbreiding in de hoogte vaak efficiënter is dan uitbreiding in de breedte. Pakhuizen op hogere verdiepingen genereren bovendien een veelvoud aan inkomsten: een tweede verdieping levert 2 keer zoveel op, een derde 3 keer zoveel en een vierde zelfs 4 keer zoveel als een pakhuis op de begane grond.

Wanneer een speler een pakhuis plaatst op een leeg veld dat twee of meer bedrijven met elkaar verbindt, vindt er een fusie plaats.

Het geplaatste pakhuis verhoogt eerst de waarde van één van de betrokken bedrijven met €10. Vervolgens wordt bepaald welk van de twee bedrijven het kleinste is – dit bedrijf verdwijnt van het speelbord, inclusief het hoofdkantoor, en het grotere bedrijf neemt alle pakhuizen over, waardoor het aanzienlijk in omvang en waarde toeneemt.

Spelers die aandelen bezitten van het kleinere bedrijf krijgen de keuze: ze kunnen hun aandelen verkopen tegen de eindwaarde van het gefuseerde bedrijf of ze behouden in de hoop dat het bedrijf later in het spel opnieuw wordt opgericht. Blijft heroprichting uit, dan worden de aandelen waardeloos.

Uitbetalingen en bonussen

Het tussentijds verkopen van aandelen is toegestaan, wat nuttig kan zijn als een speler geld nodig heeft om nieuwe percelen te kopen. Bovendien krijgt elke speler die een bedrijf uitbreidt altijd de volledige nieuwe waarde van dat bedrijf uitbetaald. Een klein bedrijf met 2 pakhuizen levert aanvankelijk slechts €20 op, maar naarmate bedrijven groeien, kunnen uitbreidingen later in het spel een flinke som geld opleveren. Wanneer een bedrijf in de hoogte uitbreidt, stijgt de waarde zelfs nog sneller.

Bij fusies profiteert de actieve speler extra: door twee bedrijven samen te voegen en daarmee een aanzienlijk groter bedrijf te creëren, kan hij een flink bedrag innen. Dit kan oplopen tot een maximum van €300, zelfs als het nieuwe bedrijf uit meer dan 30 pakhuizen bestaat.

Het is belangrijk om de waarde van de bedrijven goed bij te houden op de aandelenmarkt. Mocht dit een keer worden vergeten, dan is het eenvoudig om de totale waarde van een bedrijf te berekenen door simpelweg het aantal pakhuizen en verdiepingen te tellen.

Wanneer het laatste pakhuis op het speelbord wordt geplaatst, eindigt het spel. De actieve speler voltooit zijn beurt en daarna volgt de eindtelling.

Alle spelers mogen hun aandelen verkopen tegen de waarde die op dat moment op de aandelenmarkt geldt. De speler met het meeste geld aan het einde van de telling wint het spel.

Dit spel is geschonken door Asmodee Belgium en is vanaf maart te spelen bij Het Geel Pionneke.
Chartered is te koop bij spelmagazijn.be met 10% korting voor de leden.

Aantal spelers : 2 - 5
Leeftijd : vanaf 10 jaar
Speelduur : 1 uur