Space Expatriate

In de gangbare terminologie staat 'expat' voor iemand die voor lange tijd of permanent in het buitenland verblijft, meestal in functie van zijn job. In Space Expatriate gaat dit nog een stapje verder: je bent namelijk een bedrijfsleider die er in een ruimtestation voor zorgt dat nieuwe kolonies gesticht kunnen worden. Je coördineert daarvoor de aanvoer van grondstoffen, de installatie van productiemodules en de nodige terraforming van geschikte planeten. Militaire invloed komt daarbij ook van pas om het initiatief te veroveren. Wie uiteindelijk de meeste overwinningspunten realiseert, wint het spel.

Space Expatriate is hoofdzakelijk een kaartspel, met een hoop puntenfiches en wat gekleurde blokjes die dienst doen als grondstoffen. Er zijn 6 soorten, met verschillende beschikbaarheid, alhoewel het aantal volgens de regels niet beperkt is. Dit reflecteert gewoon de zeldzaamheid in de kaartverdeling. Over kaarten gesproken, zo zijn er 5 verschillende types. De 4 actiegerelateerde types zijn delivery, engineering, terraforming en militair (verder ook modules genoemd). Het laatste type omvat de kolonies die gesticht gaan worden.

In het begin van het spel worden alle types geschud in aparte stapels. Elke speler krijgt 1 kaart van elk actietype op hand . Via een keuzemechanisme bouwt iedereen vervolgens een eigen startopstelling van 4 modules uit. Daarna wordt van elk type nog 1 kaart opengedraaid . Van de kolonies worden een aantal kaarten opengelegd volgens het aantal spelers. Ten slotte krijgt iedereen nog 4 suprematiefiches (met blauwe en rode kant) die zullen gebruikt worden om aan te geven hoe de machtsverhoudingen liggen voor elk van de militaire disciplines.

 Het principe van een ronde is simpel. De startspeler kiest een actie, neemt de overeenkomstige modulekaart en legt deze in zijn ruimtestation. Vervolgens voert hij de actie uit, meestal met een bonus. Daarna hebben de andere spelers de kans om dezelfde actie te doen, maar dan zonder bonus. De volgende speler die aan de beurt is kiest nu uit de overblijvende acties en speelt volgens dezelfde regels.

De actie 'delivery' is de meest uitgebreide en kent 2 varianten. Eigenlijk omvat dit hetzelfde, enkel de bonus is verschillend maar daarover later meer. De speler ontvangt gewoon alle grondstoffen die op zijn deliverymodules vermeld staan. Vervolgens mag hij zijn engineeringmodules aan het werk zetten om extra grondstoffen te produceren of om te vormen naar hoogwaardiger materiaal. Dit kost energie, die bekomen wordt door een willekeurige kaart af te leggen of een bepaalde grondstof in een generatormodule te duwen. Met de terraformingmodules kunnen deze grondstoffen nu omgezet worden in terraformingpunten. Niet gebruikte grondstoffen worden op een aparte kaart 'space garbage' gelegd. Deze hebben nu als effect dat bij een volgende delivery deze aantallen in mindering worden gebracht. Dus als ik 3 groene zou krijgen maar er liggen nog 2 groene in het afval,, krijg ik er maar 1... Rare redenering volgens mij, maar het levert wel een interessante dynamiek op. Gelukkig wordt deze afval volledig vervangen op het einde van een nieuwe delivery, waardoor de invloed constant wijzigt. Merk op dat sommige modules donkere materie aanmaken, die als joker kan ingezet worden. Dit is de enige manier om aan donkere materie te geraken.

Nog even terugkomen op de bonus: in variant 1 krijgt de actieve speler een extra grondstof naar keuze, in variant 2 mag hij eerst een bepaald type verwijderen uit de 'space garbage'. Je keuze zal dus waarschijnlijk afhangen van je huidige situatie.

 De actie 'engineering' laat je toe om een kaart uit hand toe te voegen aan je station. Als bonus mag de actieve speler een extra module van een trekstapel naar keuze aanleggen.

Bij de 'terraforming' actie ga je koloniseren. De actieve speler kiest eerst een moduletype. Elke speler kan nu kiezen om 3 kaarten van dit type of van elk type 1 kaart (4 in totaal dus) af te leggen, of passen. Je kiest vervolgens een kolonie en legt deze bij je. De speciale eigenschap van de kolonie kan je vanaf nu in je voordeel gebruiken. Op het einde van deze fase worden de niet gekozen kolonies gestimuleerd met 1 of 2 punten, en vervolgens terug aangevuld.

De militaire actie is een buitenbeentje omdat vooral de actieve speler hier aan bod komt. Eerst stellen de andere spelers hun suprematiefiches op voor elk van de disciplines: blauwe kant naar boven als ze meer hebben dan de actieve speler, rood bij minder, en weg bij gelijkstand. De actieve speler heeft nu 2 opties. Kiest hij voor exploreren, dan trekt iedereen een module naar keuze, terwijl de actieve speler extra kaarten krijgt naargelang zijn suprematie. Kiest hij voor druk zetten, dan trekken de andere spelers een module naar keuze, terwijl hij zelf een module van een andere speler mag inpikken. Het slachtoffer krijgt eventueel compensatie volgens zijn suprematie.

Als de actiefase gedaan is wordt de nieuwe speelvolgorde bepaald. Hiervoor wordt eveneens het suprematieprincipe toegepast maar dan ten opzichte van de startspeler. De eerstvolgende speler die niet minder blauw dan rood heeft, wordt de nieuwe startspeler.

 Het spel eindigt onmiddellijk na de actiefase waarbij 1 speler 10 kolonies heeft, of alle spelers in totaal meer dan een bepaald aantal kolonies hebben. Elke speler telt nu zijn terraformingpunten en zet deze om in overwinningspunten volgens een tabel die rekening houdt met zijn aantal kolonies. Wie dan de meeste punten heeft is de winnaar.

Space Expatriate doet mij een beetje terugdenken aan de klassieker Race for the Galaxy. Je moet ook een productieketen opbouwen om punten te genereren, de gekozen acties mogen door alle spelers uitgevoerd worden (met bonusmogelijkheid) en er is een militaire component. Anderzijds zijn er genoeg verschillen om niet van een kloon te moeten spreken, bvb het feit dat de spelers om beurt een actie kiezen en niet simultaan. Dat maakt de speelvolgorde des te belangrijker als je een ruime actiekeuze wil hebben, dus af en toe investeren in militaire modules is geen slecht idee. Een andere aardigheid is de 'space garbage'. Zoals gezegd levert dit een extra dynamiek en je kan hier zeker tactisch voordeel uit halen. Ook de manier waarop de eindscore wordt berekend geeft aanleiding tot een strategische keuze: ga ik voor massale productie, of kies ik juist voor veel kolonies? In het eerste geval zal je waarschijnlijk weinig modules afbreken, maar hang je dan wel af van de anderen om het spel te beëindigen. Of kies je anders beter voor de gulden middenweg? Je tegenstanders in de gaten houden is alleszins aangewezen.

Qua presentatie oogt Space Expatriate misschien niet zo spectaculair (sommige van de transparante gekleurde blokjes zijn trouwens lastig te onderscheiden), maar het concept is solide en staat garant voor een uurtje plezier in de ruimte.

Dit spel werd geschonken door al-Khwarizmi Games en is vanaf januari te spelen bij Het Geel Pionneke.

Aantal spelers: 2 - 4
Speelduur: 30 - 90 min
Leeftijd: vanaf 12 jaar