Lisboa

Lisboa is een spel dat al in 2017 werd uitgebracht door Eagle-Gryphon Games. Op de beurs in Essen stond deze uitgever met een deluxe versie die maar liefst 150 euro kost. Is dit spel zo een hoge prijs waard ? Wel, ten eerste het is een gigantisch grote doos, propvol met spelmateriaal. Ten tweede is dit een beest van een spel. Na enkele uren lezen in de prima handleiding kan je het spel klaar zetten op pakweg een half uur. Een allereerste spelletje mag je rekenen op 4 uur. Eénmaal de spelers met de regels vertrouwd zijn, kan je een potje Lisboa op een 2-tal uurtjes afklokken. Maar daar zal wel enige oefening voor vereist zijn.

Lisboa is een spel over de heropbouw van Lissabon na de grote aardbeving in het jaar 1755. De aardbeving had naar schatting een sterkte van 9, en werd gevolgd door een tsunami en 3 dagen brandhaarden in de stad. De volledige stad was zo goed als vernietigd. De markies kreeg de opdracht van de koning om de stad terug op te bouwen. Hij zocht een team van ingenieurs, architecten en jullie - de spelers - bijeen. De reden waarom jullie hieraan helpen is niet voor roem en faam, maar voor het belangrijkste wat er in die tijd bestond : pruiken.

Het spelbord bestaat uit een gigantisch grote map van Lissabon. De economische motor in dit spel wordt gedreven door de rijkdom van de edelen, en die rijkdom wordt gecontroleerd door de acties die de spelers uitvoeren. Elk spel zal uniek zijn, en telkens zal je nieuwe tactieken ontdekken. Het spel is ten einde na een bepaald aantal rondes, en wie tegen dan de meeste pruiken heeft, is de winnaar. Elke ronde mogen de spelers 1 kaart aan hun eigen spelbord toevoegen of vervangen. Een tweede mogelijkheid is een kaart op het spelbord spelen. Deze gekozen kaart zal de actie bepalen in je beurt.

Het stadsgedeelte, dat bij de start nog geen huizen heeft, is omgeven door blokjes in 3 verschillende kleuren : blauw = water, rood = vuur, grijs = puin. Dit zijn de restanten na de aardbeving. Om nieuwe huizen te kunnen bouwen zullen de restanten eerst opgeruimd moeten worden, en dat kost geld. De kosten om een huis te bouwen is zoveel als de hoeveelheid puin dat in die rij en kolom ligt, waarbij grijs puin het duurste is, en blauw puin het goedkoopste. Tel daarbij nog mogelijke taksen op, en je kan wel eens aan een aanzienlijk bedrag komen.

Deze huizen bouw je natuurlijk niet zomaar. Kies je later voor de actie goederen produceren, dan zal elk huisje je een grondstof opleveren. De huisjes hebben een deuropening, en je kan kiezen in welke van de 4 gekleurde straten de deuropening komt te liggen. Bij het produceren van goederen krijg je voor elk huisje een grondstof waarvan de kleur van de straat overeenkomt met die grondstof.

Grondstoffen moet je stockeren. Dat zal op je spelbord gebeuren. Maar het aantal grondstoffen dat je mag stockeren is beperkt. Bij de start van het spel mag elke speler exact 2 kaarten bouwen aan zijn spelbord (boven en/of onder zijn spelbord), en mag er exact 2 grondstoffen per soort opgepot worden. Pas als je een rij met 3 verschillende puinblokjes hebt verzameld, speel je een extra plaats vrij, voor zowel je kaarten als je grondstoffen. In totaal kan je zo 5 rijen vrijspelen.

Grondstoffen kan je verkopen, en dat doe je best op een schip dat aan je spelbord ligt. Daarvoor zal je eerst de actie 'schip aankopen' moeten uitgevoerd hebben. Zodra een schip vol zit met goederen, mag je de goederen omdraaien. Op de achterkant staan pruiken, dus voor elk verkocht goed krijg je een pruik of een punt. Behalve pruiken leveren de goederen ook geld op. Hoeveel precies elk goed waard is, wordt aangegeven op een marktspoor. Telkens als de huisje goederen produceren, gaat de waarde van die goederen naar beneden. Vroeg beginnen verkopen is dus de boodschap. Met het geld dat je daarmee ontvangt kan je terug huisjes kopen, en daarmee is de cirkel zo goed als rond. Heb je zelf geen schip, kan je het schip van een tegenspeler gebruiken, maar dan gaat die wel met de punten lopen.

Natuurlijk zijn er nog tal van andere acties die je kan uitvoeren. Publieke gebouwen plaatsen aan de hand van contracten kan je punten opleveren, als dat publiek gebouw in een rij of kolom gezet wordt waar jij al huisjes hebt staan, of als je een huisje zet in de rij of kolom waar reeds een publiek gebouw stond. Er is een mogelijkheid om tijdens het spel kaarten te verzamelen die op het einde van het spel punten opbrengen als je aan bepaalde condities voldoet.

In het midden van het spelbord staat een mannetje op een spoor dat je in een rondje kan laten bewegen. Telkens hij zijn beweging eindigt, mag die speler de fiche die er links of rechts van ligt nemen om op zijn eigen spelbord te plaatsen. Deze fiche geeft je voordelen tijdens het spel, zoals bijvoorbeeld een geldstuk voor een bepaalde actie minder moeten betalen. Je kan 4 van deze fiches verzamelen.

Meestal ga je bij een spel met zoveel keuzes je focussen op bepaalde onderdelen, en laat je andere bewust links liggen. Dat werkt in de meeste euro-games wel, maar in Lisboa is het toch aan te raden om alle onderdelen te gebruiken, alhoewel dat het opbouwen van de stad de hoofdbrok van het spel is.

Ergens halverwege het spel, en dat zal gebeuren als er nog maar 1 van de 4 stapels met kaarten beschikbaar is op het spelbord, of als iemand zijn 2e rij puin heeft verzameld, komen er nieuwe en sterkere kaarten in het spel.

Lisboa is een spel met een oneindige hoeveelheid aan mogelijke strategieën en beslissingen die je kan nemen. Soms zo veel dat je een paar spelletjes nodig zult hebben om alles te leren wat er mogelijk is. Het spelersoverzicht bestaat uit enkele pagina's, en dat spreekt al voor zich. Een eerste spel gaat zeker niet vlot spelen, daar je zeer regelmatig naar de handleiding moet grijpen. Maar daarom wil dit niet zeggen dat dit een slecht spel is, integendeel.

Lisboa kan je best als een slapend monster omschrijven dat getemd moet worden. Enkel de goed getrainde speler zal daarin slagen. Maar eenmaal je dit monster onder controle hebt en de steile leercurve overwonnen hebt, ontpopt er zich een parel van een tactisch spel. Niet voor pussies !

Dit spel is geschonken door Eagle-Gryphon Games en is vanaf december te spelen bij Het Geel Pionneke.

Aantal spelers : 1 - 4
Leeftijd : vanaf 12 jaar
Speelduur : 60- 120 minuten